YILLIK İZİNDE MERAK ETTİKLERİNİZ!

Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmayacaktır. İşyerlerinde cumartesi günü çalışılıp çalışılmamasının herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmelerinde aksine bir hüküm yoksa, yıllık izinler cumartesi gününe dâhil edilecek ve izinden düşülecektir. Eğer iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesinde cumartesi gününün izinden düşülmeyeceği yönünde bir düzenleme varsa bu durumda düşülmeyecektir.

GENEL BİLGİLER

Yıllık izin hakkı, çalışanların en temel haklarından birisi olup, izin hakkından vazgeçilmeyeceği gibi, bir başkasına da devredilmesi mümkün değildir.

4857 sayılı iş kanunu kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçiler işyerine girdiği günden başlayarak, deneme süresi de içinde olmak üzere en az bir yıl çalışmış olanlara işyerindeki kıdemlerine ve yaşlarına göre yıllık ücretli izin verilmektedir.

İşçinin işyerine giriş tarihinden itibaren deneme süreside dâhil olmak üzere, her çalışma yılını tamamlaması halinde o yıla ilişkin ücretli izne hak kazanır. Uygulamada çok sık rastlandığı üzere, bir yıldan az süre için orantılı olarak yıllık ücretli izin hakkı doğmaz.

Genel kural olarak, işçiye izne hak kazandığı yıl içinde yıllık izni kullandırılmalıdır. Ancak, çeşitli sebeplerden dolayı yılın içinde kullanılmayan izinler gelecek hizmet yıllarına devreder; çünkü yıllık izin hakkı, vazgeçilmez haktır.

İZİN SÜRESİNE KIDEM VE YAŞ’IN ETKİSİ

İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;

a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dâhil) olanlara on dört günden,

b) Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara yirmi günden,

c) On beş yıl (dâhil) ve daha fazla olanlara yirmi altı günden,

Az olamayacaktır. Ancak on sekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücret izin süresi yirmi günden az olamaz.

Yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile arttırılabilir. Yıllık izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.3’ ten fazla bölünmesi yasaya aykırı olacaktır.

Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır. Örneğin A Ltd. Şti.’ ne X işyerinde 10 yıl çalıştıktan sonra aynı A Ltd. Şti.’ ne ait Y işyerinde nakil olan bir kişinin yıllık izin süresi 20 gün olacaktır.

Yıllık izin kıdeminin hesabında farklı işverenlere ait farklı işyerlerindeki

Süreler ise birleştirilmez. Örneğin A Ltd. Şti.’ nde 10 yıl çalıştıktan sonra işten ayrılan ve B limitet şirketinde çalışmaya başlayan kişinin bir yıl çalıştıktan sonra yıllık izin süresi 14 gün olacaktır.

CUMARTESİ İZİNDEN DÜŞÜLÜR

Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili, ve genel tatil günleri, izin süresinden sayılmayacaktır. İşyerlerinde cumartesi günü çalışıp çalışılmamasının herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Toplu iş sözleşmelerinde aksine hüküm yoksa, cumartesi günleri yıllık izine dâhil edilecek ve izinden düşülecektir. Eğer iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesinde cumartesi gününün izinden düşülmeyeceği yönünde bir düzenleme varsa bu durumda düşülmeyecektir.

Yıllık ücretli izne hak kazanılması için gerekli şartlardan biriside işçinin sürekli bir işte çalışmasıdır. Niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlara bu kanunun yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmaz.

Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır.

İZİN ÜCRETİ AVANS OLARAK ÖDENİR

4857 sayılı İş Kanununun 57. Maddesine göre işveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır.

İHBAR SÜRESİ VE İZİNLER İÇİÇE GİREBİLİR Mİ?

İşveren tarafından iş sözleşmesinin fes edilmesi halinde 17. Maddede belirtilen bildirim süresiyle, 27. Madde gereğince işçiye verilmesi zorunlu yeni iş arama izinleri yıllık ücretli izin süreleri ile iç içe giremez. Ancak bu düzenleme karşılığında Yargıtay kararlarında ‘iş sözleşmesinin işverence feshedilmesi halinde bildirim öneli ile yıllık izin süresinin iç içe girebileceği kabul edilmelidir.’ Denilerek işçinin ihbar süreli olarak feshi halinde yıllık izin süreleri ile ihbar süresinin iç içe girebileceğine hükmedilmiştir.

İş kanunun 56. Maddesine göre, dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez. İşçinin, yıllık ücretli kullanırken hastalanması ve kaza geçirmesi halinde, ilgili sağlık kuruluşlarından sağlık izni almasıyla  yıllık izni askıya alınacaktır.

İZİNDEN GEÇ DÖNENLER ‘DİKKAT!’

Yıllık ücretli izinden geç dönen işçilerin, kabul edilebilir bir mazereti olmaması veya bunu belgeleyememesi halinde devamsız sayılarak gerekli kanuni işlem yapılabilir. İşçinin devamsızlık halinin bir iş günü olması halinde, sadece o günün ücreti ile hafta tatili ücretinin kesilmesi gündeme gelir. Fakat devamsızlık halinin 2 iş günü veya daha fazla olması halinde 4857 sayılı iş kanunun 25/11-(g) bendi uyarınca, olayın öğrenildiği tarihten sonra 6 iş günü içinde işçi tazminatsız olarak iş sözleşmesi sona erdirilebilecektir.

İZİN DEFTERİ KULLANMAK GEREKİR Mİ?

İşveren, işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izinlerini gösterir izin kayıt belgesi tutmak zorundadır. İşverenin; çalıştırdığı işçilerin izin durumlarını gösteren, yıllık izin kayıt belgesini tutmak zorunda olup, her işçinin yıllık izin durumunu aynı esaslara göre düzenleyeceği izin defteri veya kartoteks sistemi ile de takip edilmesi mümkündür. İzin kayıt belgesinin tutulması, mükerrer izin kullanılmasını önler ve fesihten sonra çıkabilecek anlaşmazlıklara engel olur. İşçinin yıllık ücretli izinlerini kullandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. Bu nedenle işverenler yıllık ücretli izin defteri, izin pusulası veya izin kartoteksi tutmak zorundadırlar.

 

Resul KURT

Dr. SGK E. Başmüfettişi, İş ve Sosyal Güvenlik Müşaviri, M.Ü. Öğretim Görevlisi